Tesisatta Kullanılan Flanşlar: Çeşitleri ve Normları

Flanşlar, boru hatlarında, vanalarda, pompalar veya ekipman bağlantılarında kullanılan, sökülebilir bağlantı elemanlarıdır. Sızdırmazlık sağlamak amacıyla aralarına conta yerleştirilir ve cıvata-somun yardımıyla sıkılır. Özellikle mekanik tesisat, yangın hattı, endüstriyel tesisler ve HVAC sistemlerinde yaygın şekilde kullanılır.

1. Flanş Çeşitleri

Flanşlar kullanım şekline ve bağlantı tipine göre sınıflandırılır:

🔹 Kaynak Boyunlu Flanş (Welding Neck Flange - WN)

• Boruya kaynatılarak bağlanır.

• Yüksek basınç ve sıcaklık dayanımı sağlar.

• Basınçlı buhar, doğalgaz ve yüksek ısı uygulamalarında tercih edilir.

🔹 Kör Flanş (Blind Flange - BL)

• Hat sonlarını kapatmak için kullanılır.

• Test ve bakım amaçlı sökülebilir özelliktedir.

🔹 Slip-On Flanş (SO)

• Borunun üzerine geçirilip kaynakla sabitlenir.

• Montajı kolaydır, düşük ve orta basınçta kullanılır.

🔹 Gevşek Flanş (Lap Joint Flange - LJ)

• Genellikle “stub end” ile birlikte kullanılır.

• Boru hattının sökülüp takılmasının kolay olması gereken yerlerde tercih edilir.

🔹 Dişli Flanş (Threaded Flange - TH)

• Kaynak gerektirmez, diş açılmış boruya vidalanarak bağlanır.

• Düşük basınçlı tesisatlarda kullanılır.

🔹 Kaynak Setli Flanş (Socket Weld Flange - SW)

• Boru flanş içine sokulup uç kısmından kaynatılır.

• Küçük çaplı, yüksek basınçlı hatlarda tercih edilir.

2. Flanş Normları

Flanşların boyutları, basınç sınıfları ve ölçüleri uluslararası standartlarla belirlenmiştir. En yaygın kullanılan normlar şunlardır:

• TS EN 1092-1 (DIN Normu):Avrupa ve Türkiye’de en çok kullanılan normdur. Basınç sınıfları genellikle PN6, PN10, PN16, PN25, PN40 şeklindedir.

• ASME / ANSI B16.5:ABD standardıdır, petrol ve doğalgaz endüstrisinde yaygın kullanılır. Basınç sınıfları 150, 300, 600, 900, 1500, 2500 lbs olarak belirtilir.

• API 6A / 6B:Petrol, doğalgaz ve sondaj sektöründe kullanılan ağır hizmet tipi flanş standartlarıdır.

• JIS B2220 (Japon Normu):Japonya ve Uzak Doğu ülkelerinde yaygındır. Basınç sınıfları 5K, 10K, 16K, 20K, 30K şeklindedir.

3. Flanş Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Basınç sınıfı ve sıcaklık dayanımı (PN veya Class değeri)

• Boru çapı ve et kalınlığı

• Kullanım alanı (su, buhar, doğalgaz, yangın hattı, kimyasal akışkan)

• Malzeme türü (Karbon çelik, paslanmaz çelik, dökme demir, alaşım çelik)

• Conta tipi (spiral sarım, metal, PTFE vb.)

✅ Özetle; tesisatta flanşlar, sökülebilir ve güvenli bağlantı sağladıkları için vazgeçilmez elemanlardır. Normlara uygun seçim yapılması, hem sızdırmazlık hem de işletme güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.